De belastingmaatregelen in het regeerakkoord voorzien een belastingaftrek voor giften van 30%

Momenteel geven giften aan erkende organisaties recht op een belastingaftrek van 45% vanaf €40. Het totale bedrag van de giften waarvoor de belastingaftrek wordt verleend mag nooit meer bedragen dan ofwel 10 % van het totale netto-inkomen ofwel 392.200 euro (aanslagjaar 2023 - inkomsten 2022).

Belastingaftrek voor giften is een essentiële fiscale hefboom om burgers aan te moedigen doelen van algemeen belang te steunen, terwijl de begunstigde organisaties in staat worden gesteld hun activiteiten ten behoeve van het algemeen belang te financieren.

Het weerspiegelt de erkenning door de overheid van de cruciale rol die erkende liefdadigheidsinstellingen spelen in de samenleving. Dankzij dit mechanisme vullen publieke en private subsidies elkaar aan.

Een verlaging van de belastingaftrek tot 30% zou verschillende effecten kunnen hebben: 

Op de vrijgevigheid van burgers

Tegen 2023 hadden meer dan 1 miljoen Belgen aangegeven dat ze minstens één schenking van €40 hadden gedaan aan een erkende organisatie. Het gemiddelde aangegeven bedrag was €350. De daling van de koopkracht en de huidige crisissen hebben ook zwaar gewogen op de Belgische gezinnen.
Hoe zullen schenkers reageren op de vermindering van de belastingaftrek voor giften aan goede doelen? 

Hier zijn enkele belangrijke punten om te overwegen:

1. Daling van het totale bedrag aan giften: de huidige belastingvrijstelling van 45% van het bedrag aan giften is een belangrijke stimulans. Een verlaging naar 30% zou een negatieve impact kunnen hebben op de vrijgevigheid van sommige schenkers.
2. Daling van het aantal schenkers: sommige schenkers zouden minder geneigd kunnen zijn om giften te doen, omdat de belastingaftrek een te zwakke stimulans zou zijn.
3. Relatieve stabiliteit: schenkers gemotiveerd door altruïsme: sommige schenkers, die vooral gemotiveerd zijn door de wens om voortdurend te helpen, zouden hun niveau van geven kunnen handhaven ondanks de verlaging van de belastingaftrek.
4. De verlaging van het belastingvoordeel zou door sommige donoren kunnen worden geïnterpreteerd als een signaal van verminderde overheidssteun voor de liefdadigheidssector. Dit zou van invloed kunnen zijn op hun perceptie van het belang dat de staat hecht aan de doelen die door deze organisaties worden gesteund. En daarmee de vrijgevigheid verminderen.

Op de non-profitsector

1. Verzwakking van het verenigingsleven: Het verminderen van het belastingvoordeel zou het voortbestaan van sommige lokale organisaties in gevaar kunnen brengen, omdat giften essentieel zijn voor het functioneren van duizenden organisaties. Giften van particuliere geven hen ook een zekere mate van onafhankelijkheid.
2. Vermindering van de activiteiten van organisaties: Veel organisaties zouden gedwongen worden om vitale sociale, economische of milieudiensten of -projecten op te schorten of stop te zetten. Sommige organisaties zouden zelfs gedwongen kunnen worden hun activiteiten te staken.
3. Hogere kosten voor de begunstigden: Sommige organisaties zouden gedwongen worden minder giften door te geven aan hun begunstigden. Dit zou kunnen leiden tot een verhoging van de deelnamekosten die aan begunstigden in rekening worden gebracht, met het risico dat de meest kwetsbaren worden uitgesloten.
4. Indirecte economische gevolgen: Aangezien de non-profitsector een belangrijke werkgever is, kan de verzwakking ervan gevolgen hebben voor de werkgelegenheid.
5. Onevenwichtige financiering van maatschappelijke doelen: Bepaalde doelen die minder media-aandacht krijgen of als minder prioritair worden beschouwd, kunnen bijzonder worden getroffen, waardoor een onevenwicht ontstaat in de steun voor verschillende sociale en milieukwesties.

Goede doelen en organisaties van algemeen belang zijn afhankelijk van twee belangrijke financieringsbronnen:

1. Overheidssubsidies :  
   • Ze komen uit de begrotingen van de gewesten of gemeenschappen of van de staat en worden toegekend in de vorm van subsidies. Ze zijn bedoeld om projecten te ondersteunen die in overeenstemming zijn met het algemeen belang en zijn vaak onderworpen aan strikte voorwaarden met betrekking tot het gebruik ervan.
   • Overheidssubsidies garanderen een stabiele financiële basis, omdat overheidssubsidies over het algemeen regelmatig zijn. Ze zijn echter afhankelijk van het overheidsbeleid en kunnen worden beperkt door de budgettaire beperkingen van de overheid.
2. Particuliere giften: 
   • Ze zijn afkomstig van individuen of bedrijven en worden vaak gemotiveerd door een persoonlijk of collectief verlangen om een specifiek doel te steunen.
   • De toekenning van overheidssubsidies is aan veel regels gebonden. Particuliere donaties bieden daarentegen de flexibiliteit en vrijheid om te innoveren of snel te reageren op noodsituaties.

De combinatie van overheidssubsidies en particuliere giften is essentieel om de duurzaamheid en effectiviteit van de vrijwilligerssector te garanderen. Terwijl de eerstgenoemde financiële stabiliteit garanderen, maken de laatstgenoemde het mogelijk om de sociale impact te vergroten door directe betrokkenheid van burgers.

Naar aanleiding van de Covid 19-pandemie werd de belastingaftrek van 45% in 2020 verhoogd tot 60% voor schenkingen van meer dan € 40 en werd het maximumbedrag aan schenkingen waarvoor een belastingaftrek kan worden toegekend, verhoogd tot 20% van het totale netto-inkomen van de belastingbetaler voor schenkingen die in 2020 door particulieren worden gedaan. 

In 2020 was er een toename van het aantal aangegeven giften van 63 miljoen euro, een stijging van 23% ten opzichte van 2019, en een stijging van 9% van het aantal belastingbetalers dat giften aangaf.

Sinds 2020 is het aantal aangegeven giften blijven stijgen, ondanks de terugkeer van het belastingverlagingspercentage naar 45% vanaf 2021. Het interpreteren van de cijfers over vrijgevigheid blijft lastig, omdat er veel factoren zijn die het gedrag van schenkers positief of negatief beïnvloeden (belastingverlaging, lagere koopkracht, Covid, oorlog, humanitaire crises, enz.)

De impact op de non-profitsector zal waarschijnlijk aanzienlijk zijn, vooral als deze maatregel wordt gecombineerd met bezuinigingen op de subsidies die aan organisaties worden toegekend.